Câu hỏi thường gặp

1. Tôi sử dụng chống đông được 5 tháng nay nhưng mỗi 2 đến 4 tuần lại phải lên bệnh viện để xét nghiệm, rất bất tiện. Cho tôi hỏi các xét nghiệm trên có thật sự cần thiết? Có cách nào để không phải xét nghiệm không?

2. Tôi bị rung nhĩ đã 3 năm nay, được chỉ định thuốc chống đông nhưng làm mất toa, khi ra nhà thuốc và nhờ tư vấn, tôi biết được có rất nhiều loại thuốc chống đông khác nhau, tôi rất bối rối? Bác sĩ cho tôi hỏi điểm khác nhau và ưu điểm của từng loại?

3. Ba em đang bị rung nhĩ và đang điều trị hơn 2 năm nay mà em biết người bệnh cần sử dụng thuốc chống đông liên tục và không được bỏ thuốc. Vậy ba em cần sử dụng thuốc cho đến khi nào?

4. Bác sĩ cho tôi hỏi đột quỵ có triệu chứng không?

5. Thi thoảng tôi cảm thấy chóng mặt, tay chân yếu và đôi khi mờ 1 bên mắt nhưng tầm 30p là trở lại bình thường? Tôi có bị bệnh không bác sĩ?

6. Đột quỵ có thể dùng các thuốc đông y để cho cấp cứu không?

7. Gia đình em chuẩn bị có cháu thứ hai. Khi mang thai cháu đầu tiên em bị tiền sản giật, em nghe nói phụ nữ có tiền sử tiền sản giật có nguy cơ bị đột quỵ cao trong thai kỳ, như vậy có đúng không bác sĩ?

8. Tôi đọc trên báo thấy mãn kinh sớm có liên quan tới bệnh tim và đột quỵ, như vậy có đúng không bác sĩ?

9. Nếu tôi thường xuyên cáu giận, tôi có nguy cơ đột quỵ cao không bác sĩ?

10. Khi trúng gió thì người ta hay cạo gió nhưng lại có thể gây nguy hiểm nếu người bệnh bị tai biến đột quỵ vì triệu chứng hơi giống nhau. Vậy xin hỏi bác sĩ cách phân biệt triệu chứng của trúng gió và đột quỵ?

Chào bạn, đột qụy (tai biến mạch não) do mất đột ngột lưu lượng máu tới não hoặc chảy máu bên trong sọ dẫn dến giảm, mất chức năng hoặc chết các tế bào não. Đây là nguyên nhân gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất cảm giác và trí nhớ, hôn mê và khả năng gây tử vong.

Nhiều người thường hay nhầm lẫn đột quỵ với trúng gió vì chúng có triệu chứng như nhau như nhức đầu, xây xẩm. Thật ra trúng gió (cảm mạo) là từ dùng để chỉ một người bất ngờ cảm lạnh, mệt mỏi, chóng mặt khi thay đổi thời tiết. Còn quá trình đột quỵ diễn ra rất nhanh, nếu như không được kịp thời phát hiện, cấp cứu và điều trị đúng cách thì nếu nặng sẽ dẫn đến tử vong, hoặc có may mắn qua khỏi thì cũng để lại nhiều di chứng.

Đột quỵ là bệnh lý hệ thần kinh phổ biến nhất hiện nay, đặc trưng bởi hiện tượng máu lên não bị gián đoạn đột ngột, có hai dạng chính là nhồi máu não (tắc mạch) và chảy máu não (vỡ mạch). Nhồi máu não có thể do tắc mạch não hoặc nghẽn mạch não gây ra. Còn chảy máu não là hiện tượng máu thoát ra khỏi lòng mạch máu vào nhu mô não hoặc các tổ chức xung quanh.

Lúc này, máu không đến được những vùng chức năng quan trọng để nuôi não nên bệnh nhân nằm trong tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc”. Khác với trúng gió, chúng ta tuyệt đối không nên “xoa dầu, cạo gió, bế thốc dậy” ở người đột quỵ vì dễ dẫn đến bệnh nặng nề hơn. Chúng ta nên đặt bệnh nhân nằm nghỉ trên giường với đầu nâng cao nhẹ và nhanh chóng gọi xe cấp cứu để đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất điều trị kịp thời.

Chúc bạn khỏe!

PGS-TS Vũ Anh Nhị

Trưởng bộ môn Thần kinh Đại học Y dược TP HCM

11. Khi phát hiện dấu hiệu của đột quỵ não, cách sơ cứu đầu tiên là như thế nào? Người nhà bệnh nhân nên làm gì để đảm bảo an toàn?

Chào bạn, khi phát hiện dấu hiệu của đột quỵ bạn cần xử trí nguyên tắc xử lý ABC. ABC là 3 chữ cái đầu của 3 từ Airway (đường thở), Blood (máu), Circulation (tuần hoàn).

- Thứ nhất là chữ A (Airway), là quan sát xem bệnh nhân còn thở hay không. Nếu bệnh nhân có dấu hiệu ngừng thở hãy thực hiện các bước hô hấp nhân tạo để kích thích bệnh nhân hô hấp và tuần hoàn. Vì bệnh nhân chỉ cần ngưng thở khoảng 4 phút thôi thì bệnh nhân sẽ tử vong và não sẽ bị chết. Do đó, đường thở của bệnh nhân là hết sức quan trọng. bạn cần phải khai thông đường thở cho bệnh nhân bằng cách bạn xem có bị chướng ngại vật (như hàm răng giả) ở đường thở hay không và nới lỏng quần áo cho bệnh nhân dễ thở đặc biệt là bệnh nhân nữ. Nếu đường thở của bệnh nhân đã tốt không có bị nghẹt đàm, không có bị nghẹt đường thở thì chúng ta chuyển sang bước thứ 2 là Blood (máu), bạn quan sát xem bệnh nhân có chay máu ở đâu hay không. Nếu có nên tiến hành cầm máu cho bệnh nhân. Thứ 3 là Circulation, bạn quan sát, rờ vị trí mạch máu lớn xem mạch còn đập hay không. Nếu như mạch không còn đập nữa thì tiến hành cấp cứu, xoa bóp tim.

Bên cạnh đó, bạn lưu ý cần tránh với bệnh nhân bị tai biến:

- Không di chuyển bệnh nhân tới các vị trí khác. Trong trường hợp tai nạn, đầu hoặc cổ có thể bị gãy hoặc bị thương. Bạn cần để bệnh nhân trong tư thế thoải mái, nới lỏng quần áo.

- Không được phép cho người bệnh tai biến hoặc nghi ngờ tai biến ăn/uống bất kỳ thứ gì. Cổ họng của họ có thể đã bị tê liệt và không còn khả năng nuốt.

- Không cạo gió, cắt lễ, cúng vái…

- Không nên cho người bệnh dùng aspirin vì thuốc cũng có khả năng gây chảy máu trong nếu là tai biến vỡ mạch máu não. Nếu người bệnh đã dùng thuốc, nên báo ngay lại với bác sĩ.

Chúc bạn luôn khỏe!

TS. BS. Trần Chí Cường

12. Làm sao để có thể nhận biết sớm các triệu chứng của tai biến – đột quỵ để giúp cho mình và người nhà phòng tránh được vậy bác sĩ?

13. Tôi thấy hồi hộp trống ngực, đi khám được phát hiện rung nhĩ, như vậy có nguy hiểm không ? Tôi phải làm gì?

Bản thân rung nhĩ ít khi nguy hiểm chết người nhưng nó có thể dẫn tới một số biến chứng nặng nề. Các triệu chứng thường gặp của rung nhĩ gồm cảm giác hồi hộp, trống ngực, mệt mỏi, khó thở do suy tim, và nguy hiểm nhất là đột quỵ (méo miệng, liệt nửa người, có thể hôn mê và tử vong). Vì thế, nếu bạn đã được chẩn đoán là rung nhĩ, bạn cần phải tới bác sĩ để được khám và điều trị ngay

Trước hết, cần xác định xem rung nhĩ này do nguyên nhân gì, và sẽ tiến hành điều trị theo nguyên nhân. Ở Việt Nam, một tỉ lệ cao bệnh nhân gặp rung nhĩ do bệnh lý van tim do thấp (hẹp hai lá), nguyên nhân thứ 2 hay gặp là rung nhĩ do cường giáp, basedow. Bạn cần làm xét nghiệm hormon tuyến giáp để xem mình có bị cường giáp hay basedow không. Một nguyên nhân rung nhĩ nữa là cao huyết áp lâu ngày, bệnh suy tim người già, hoặc một số rối loạn chuyển hóa khác. Nếu bạn không mắc bệnh nào trong số những bệnh trên mà chỉ có rung nhĩ đơn thuần được gọi là rung nhĩ vô căn.

Trong mọi trường hợp rung nhĩ, bạn cần phải uống thuốc đều đặn theo đơn của bác sĩ. Khi bị rung nhĩ, bạn có nguy cơ cao hình thành cục máu đông trong buồng tim, điều này sẽ dẫn đến những nguy cơ tắc mạch não, mạch chi dẫn đến liệt nửa người, hoặc tàn phế. Uống thuốc đều đặn theo đơn của bác sĩ là biện pháp tốt nhất để phòng ngừa các biến chứng này.

Bạn cũng nên lựa chọn một lối sống có lợi cho sức khoẻ . Hãy hỏi ý kiến bác sĩ của bạn về làm thế nào để ăn uống một cách khoa học, chọn một môn thể thao mà bạn yêu thích và vận động thể lực phù hợp, đều đặn.

Bạn có thể cảm thấy gia đình, bạn bè và đồng nghiệp không hiểu bạn bởi những triệu chứng của bệnh thường rất kín đáo và khó để cho mọi người thấy. Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi trong các sinh hoạt bình thường, khi di du lịch hay khó tham gia vào các hoạt động mà bạn yêu thích. Bác sĩ của bạn sẽ giúp bạn có kế hoạch điều trị để kiểm soát tình trạng rung nhĩ. Điều này sẽ giúp bạn tiếp tục cuộc sống bình thường. Bạn nên cho gia đình và bạn bè biết về tình trạng bệnh của mình, kế hoạch điều trị và thay đổi lối sống cho phù hợp. Như vậy, những người thân xung quanh không những sẽ hiểu mà còn cổ vũ và động viên bạn để tìm cách chung sống với rung nhĩ.

Hội Tim Mạch Học Việt Nam

Link: http://www.vnha.org.vn/100answer.asp?id=47

14. Hút thuốc lá ảnh hưởng đến tim mạch như thế nào? Tôi đang hút thuốc nhưng muốn bỏ khó quá, có cách nào giúp bỏ thuốc lá không?

Khói thuốc có rất nhiều chất độc như nicotin, hắc ín, formaldehyt, cyanid… Hút thuốc lá không những làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch, đột quỵ, ung thư mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý răng miệng, bệnh lý đường ruột, giảm khả năng tình dục…

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc và tử vong do bệnh lý tim mạch, các nguy cơ này tăng lên tỷ lệ thuận với khối lượng bạn hút thuốc và thời gian bạn hút thuốc. Nếu bạn muốn làm cho trái tim mình khỏe mạnh hơn hãy từ bỏ thói quen hút thuốc ngay lập tức.

Bỏ thuốc là không hề dễ dàng. Theo thống kê, có 70% người hút thuốc muốn bỏ thuốc lá nhưng chỉ có 5% số người này thành công. Vậy một số lời khuyên cho bạn khi bạn muốn bỏ thuốc thành công:

Bạn hãy nói với bác sỹ của bạn về việc bạn muốn bỏ hút thuốc và xin lời khuyên từ bác sỹ.

Sử dụng nicotine từ kẹo cao su, thuốc xịt họng để thay thế nicotin từ thuốc lá. Lưu ý không nên hút thuốc lá khi đang dùng nicotin thay thế.

Chọn một ngày đặc biệt để tiến hành bỏ hút thuốc và bạn kiên quyết với bản thân cũng như những người thân của bạn rằng bạn thực sự muốn bỏ thuốc

Nếu lần đầu bạn chưa bỏ thuốc lá thành công, bạn đừng từ bỏ quyết tâm của mình, nhiều người bỏ thuốc lá thành công sau vài lần cố gắng.

Hãy thay đổi thói quen hàng ngày, bạn hãy vứt gạt tàn thuốc lá đi, bạn hãy quyét dọn nhà của, giặt quần áo hoặc đi giã ngoại với gia đình, bạn bè.

Một đến ba tuần sau khi bỏ thuốc lá, bạn sẽ thấy bồn chồn, lo âu, khó chịu, khó ngủ, mất ngủ, thèm ăn nhiều, đau đầu… sau đó các triệu chứng đó hết dần.

Hội Tim Mạch Học Việt Nam

Link: http://www.vnha.org.vn/100answer.asp?id=47

15. Xuất huyết não là nguyên nhân chính của tai biến mạch máu não phải không bác sĩ?

16. Tôi nghe nói tai biến mạch máu não rất nguy hiểm? Vậy tai biến mạch máu não là gì vậy bác sĩ?

17. Tôi bị bệnh xơ vữa động mạch, có thể chơi thể thao được không bác sĩ?

18. Bố em bị nhồi máu não cách 1 năm hiện đã tự đi lại được, vậy bố em có cần phải uống tiếp thuốc theo đơn của bác sĩ không ạ?

19. Mẹ em bị xuất huyết não do tăng huyết áp, đã hồi phục hoàn toàn. Huyết áp thường 120-130, vậy mẹ em có thể đi tập thể dục buổi sáng như trước khi bị bệnh không ạ?

20. Ông em bị nhồi máu não nặng nằm tại giường, liệt 1 bên người phải, không nói được nhưng vẫn hiểu lời nói. Vậy trong trường hợp ông em bị tái phát, làm thế nào để có thể nhận biết được?

21. Bệnh đột quỵ có di truyền không?

22. Bác sĩ cho em hỏi khả năng phục hồi trở lại bình thường của bệnh nhân đột quỵ có cao không ạ?

23. Bố em năm nay 45 tuổi, bỗng dưng 1 tuần nay nói ngọng và khó phát âm. Bác sĩ có thể cho em biết bố em đang bị bệnh gì không ạ?

24. Chồng em năm nay 40 tuổi, bị đột quỵ và xuất viện cách đây 2 tháng. Mọi hoạt động sinh hoạt, ăn uống và trí nhớ bình thường, nhưng anh ấy bị mờ 1 mắt bên phải. Vậy tình trạng này có thể phục hồi được không bác sỹ?

25. Đối với người nhà bị bệnh đột quỵ thì có cần phải sơ cứu trước khi cấp cứu không ạ?

Đột quỵ thường xảy ra bất ngờ tại nhà hoặc cơ quan làm việc. Phần lớn người dân chưa có kiến thức sơ cứu ban đầu dẫn đến xử trí sai lầm, gây hậu quả nặng nề về sau cho bệnh nhân bị đột quỵ. Người ta thường đồn nhau sử dụng phương thức dân gian như cho uống an cung ngưu hoàng, trích máu, nặn máu ở đầu ngón tay, dái tai, bấm huyệt, châm cứu ...mà không đưa bệnh nhân tới bệnh viện ngay. Nhiều gia đình đưa bệnh nhân bị đột quỵ đến muộn, bỏ lỡ thời gian vàng (3-4,5 giờ) có thể can thiệp tái tưới máu, cứu được vùng tổn thương não, giảm bớt di chứng cho não, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống lâu dài.

Sơ cứu tại chỗ đúng cách cho người bị đột quỵ là cần thiết nhưng bản thân người thực hiện cần có kiến thức sơ cứu hiệu quả. Thực hiện sai có thể khiến não tổn thương nghiêm trọng hơn, đe dọa đến tính mạng và gây di chứng sau này.

Việc cần làm đầu tiên sau khi phát hiện người bệnh đột quỵ là cần gọi người trợ giúp và xe cấp cứu ngay lập tức. Quan sát nếu bệnh nhân xuất hiện dấu hiệu nôn mửa, suy giảm ý thức, đổi sang tư thế nằm nghiêng an toàn hơn. Đây là tư thế được khuyến cáo trong hồi sức cấp cứu do giúp bảo vệ đường thở cho bệnh nhân cũng như các biến chứng khiến họ hít phải chất nôn gây bít tắc đường thở, suy hô hấp nguy hiểm. Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo, cố gắng trò chuyện với bệnh nhân, hỗ trợ bệnh nhân nằm ở tư thế thoải mái nhất. Ngoài ra, tuyệt đối không cho bệnh nhân ăn uống hoặc dùng thuốc như các thuốc hạ áp khẩn cấp, các thuốc không có chỉ định cho người bệnh.

ThS. BS. Trần Thị Thanh Hà

Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Tim Hà Nội

26. Bác sỹ cho em hỏi về khẩu phần ăn của bệnh nhân sau đột quỵ ạ?

Đầu tiên bạn nên tìm hiểu xem những vấn đề dinh dưỡng nào có thể gặp trên bệnh nhân sau đột quỵ?

1. Tình trạng nuốt khó, hít sặc: xuất hiện với tần suất khoảng 29 – 78%, có thể xuất hiện ở bệnh nhân sau đột quỵ, kéo dài từ vài ngày cho tới vài tuần, một số bệnh nhân có thể lâu hơn. Nuốt khó dẫn tới nguy cơ suy dinh dưỡng, mất nước và tình trạng hít sặc (có thể dẫn tới viêm phổi). Vì vậy mỗi bệnh nhân cần được đánh giá chức năng nuốt càng sớm càng tốt.

Bệnh nhân nuốt khó, có nguy cơ hít sặc cao, hoặc ăn đường miệng bị gián đoạn, tiên lượng không đảm bảo được dinh dưỡng trong vòng từ 5-7 ngày thì được chỉ định hỗ trợ nuôi dưỡng bằng ống thông mũi – dạ dày hoặc ống thông mũi – tá tràng.

Với những bệnh nhân tiên lượng không thể ăn đường miệng kéo dài, cân nhắc mở thông dạ dày qua da. Dịch nuôi dưỡng là thức ăn xay nhuyễn, sữa hoặc các sản phẩm sinh dưỡng bổ sung. Dịch nuôi được đưa vào bằng cách bơm theo từng đợt, nhỏ giọt chậm hoặc nhỏ giọt liên tục.

2. Tình trạng táo bón: xảy ra vì tình trạng nằm lâu kết hợp với chế độ ăn thiếu chất xơ dẫn đến nhu động ruột hoạt động kém hiệu quả. Táo bón kéo dài cũng ảnh hưởng đến việc ăn uống của người bệnh. Để cải thiện tình trạng này, có thể thực hiện những bài tập mát xa bụng theo chiều kim đồng hồ để kích thích nhu động ruột, tăng cường chất xơ trong chế độ ăn bằng việc sử dụng rau, củ mềm, xay nhuyễn, uống đủ nước, có thể sử dụng thuốc chống táo bón theo chỉ định của bác sỹ.

3. Tình trạng loét do tì đè: là tình trạng thường gặp ở người lớn tuổi, nằm lâu, ít xoay người làm hạn chế hoạt động tưới máu đến một số vùng da của cơ thể. Bệnh nhân sau đột quỵ có nguy cơ cao xuất hiện các vết loét do hạn chế vận động cùng với tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, làm cho vết loét khó lành và tiến triển nặng. Cần bổ sung đủ năng lượng và protein hỗ trợ tổng hợp collagen và nitơ, những chất cần thiết hỗ trợ quá trình lành thương.

4. Mức năng lượng nên duy trì từ 25-35 kcal/kg/ngày, tùy thuộc vào từng bệnh nhân. Tỷ lệ các chất sinh năng lượng phải cân bằng như chất đường, chất đạm (Chất đạm 1,2 – 1,5 gam/kg/ngày) và chất béo ( từ nguồn thực vật, giảm chất béo bão hòa < 10%, cholesterol < 300 gam).

Với các bệnh nhân đột quỵ thông thường nên lựa chọn khẩu phần ăn và chế biến sao cho dễ tiêu hóa, dễ hấp thu và ở dạng mềm, lỏng như: cơm nát, súp, cháo, sữa. Nên phân bố đều 3 - 4 bữa/ngày, không nên ăn quá no.

- Tránh dùng thức ăn lên men, gây kích thích như: gia vị cay nóng, rượu chè, cà phê.

- Khẩu phần ăn đủ nước 30-35 ml/kg/ngày, nước cần thiết trong trường hợp ăn qua ống sonde hoặc với đối tượng loét tì đè. Nên hạn chế uống nước với bệnh nhân suy tim và suy thận.

- Giảm muối trong khẩu phần ăn: hạn chế muối ở mức độ 4 - 5g/ngày (tương đương 1 muỗng cà phê muối). Tránh các loại thức ăn chế biến sẵn nhiều muối như: dưa cà, hành muối, bánh mì, thịt hun khói, patê, xúc xích.

- Lưu ý bổ sung Chất xơ (rau xanh) và vitamin đầy đủ.

ThS. BS. Trần Thị Thanh Hà

Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Tim Hà Nội

27. Người bị đột quỵ có nguy cơ bị đột quỵ lần 2 không Bác sĩ?

28. Bác sĩ có thể cho em xin địa chỉ của một trung tâm phục hồi chức năng cho người bị đột quỵ không ạ?

29. Bác sĩ có thể cho tôi hỏi các thông số sức khỏe nào mình cần theo dõi để giúp người nhà ngăn ngừa cơn đột quỵ lần thứ 2?

30. Ba em bị liệt nửa người bởi đột quỵ cách đây 3 năm. Từ lúc đó ba ít nói hơn trước và thường nóng giận vô cơ. Đó có phải là biến chứng của đột quỵ không ạ?

31. Mẹ em đang tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng sau đột quỵ, nhưng đã 6 tháng rồi mà em không thấy tiến triển nhiều, mẹ vẫn không đi lại được. Bác sĩ cho em hỏi mẹ em có khả năng hồi phục được không ạ?

32. Tôi đang sử dụng thuốc kháng đông, dạo gần đây tôi thấy chảy máu nướu khi đánh răng và đi cầu phân đen. Bác sĩ cho tôi hỏi có phải đó là tác dụng phụ của thuốc không? Tôi có phải ngừng thuốc hay không?

33. Khi sử dụng nhóm thuốc kháng đông có phải tất cả các bệnh nhân đều cần điều chỉnh chế độ ăn uống hay không?

34. Bà em năm nay 60 tuổi hay bị hồi hộp đánh trống ngực. Khi khám thì phát hiện rung nhĩ, vậy có nguy hiểm không?

35. Tôi năm nay 37 tuổi. Khi tập thể thao hay vận động quá sức, tôi bị đánh trống ngực, bác sĩ cho tôi biết là tôi bị bệnh gì?

36. Mẹ em hay bị hồi hộp, đánh trống ngực, khó thở, bác sĩ cho em hỏi đó có phải triệu chứng của bệnh tim mạch không?